Strzelicz (Strzelic) Piotr (zm. 1410), kanonik krakowski, gnieźnieński, kapelan papieski.
O rodzinie S-a zachowały się wiadomości w „Kalendarzu katedry krakowskiej”, gdzie pod 25 V wpisano (tzw. ręka K) notę obituarną zawierającą informacje o śmierci: jego ojca Świętosława, syna Budka ze Strzelec (z datą 1383), i matki Wojciechy oraz brata Stanisława (z datą 1398). Pierwotnie zapiskę tę umieszczono pod 26 V, a pod 25 V przeniesiono ją zaraz potem, zaznaczając, że śmierć Świętosława i Stanisława nastąpiła w dzień św. Urbana, papieża i męczennika. Na podstawie tej zapiski należy zatem odrzucić pogląd, że ojcem S-a mógł być Bretto, wywodzący się z jednej ze śląskich miejscowości o nazwie Strzelce (G. Schindler) lub Strzała z Zawady koło Racławic (A. Gąsiorowski, w: „Metryka Uniw. Krak.”). S-a należy również odróżnić od kanonika gnieźnieńskiego Piotra Strzelicza z Borku, który przyjął w katedrze w Gnieźnie święcenia subdiakonatu w r. 1404. Nazwisko Strzelicz zostało urobione od jednej z kilku położonych w Małopolsce miejscowości o nazwie Strzelce, ale nie wiadomo z której S. mógł pochodzić.
S. studiował prawdopodobnie w Italii, bowiem w dokumentach papieskich od r. 1386 wymieniany jest ze stopniem magistra. Kanonikiem katedralnym krakowskim został przed 29 IX 1384, kiedy to wymieniono go w dokumencie bp. krakowskiego Jana Radlicy wśród członków kapituły. S. związał się z dworem królowej Jadwigi Andegaweńskiej, która wysłała go pod koniec r. 1385 z poselstwem do papieża Urbana VI. W Rzymie przebywał przez kilka miesięcy w r. 1386, załatwiając nieznane bliżej sprawy królowej oraz swoje własne. Dzięki suplice Jadwigi uzyskał 20 II t.r. prowizje na kustodię i kanonię w kapit. katedralnej wrocławskiej, wakujące po śmierci Dytki Pradlina, oraz został mianowany przez Urbana VI kapelanem papieskim. Do Polski wrócił przed końcem września t.r., gdyż uczestniczył wówczas w posiedzeniu generalnym kapit. katedralnej w Krakowie. Niedługo potem objął probostwo w Wawrzeńczycach pod Krakowem, które otrzymał przed 9 XI 1389 i dzierżył do końca życia. Ponownie wyruszył do Stolicy Apostolskiej t.r. jako prokurator bp. Radlicy i kapit. krakowskiej, którzy wystawili 23 VI stosowne pełnomocnictwa dla S-a oraz doktora dekretów Jakuba z Kurdwanowa, audytora Roty Rzymskiej, zlecając im załatwienie w Rzymie spraw związanych z próbami pobierania nieuzasadnionych świadczeń annatowych w diec. krakowskiej przez kolektora Kamery Apostolskiej Dobrogosta z Nowego Dworu. Ponadto S. niewątpliwie reprezentował interesy innych duchownych krakowskich; jako prokurator Nawoja z Tęczyna 4 X 1390 przeprowadził w jego imieniu zamianę beneficjów z kardynałem tytułu św. Marcelego Stefanem Palasiusem: prepozytury skalbmierskiej na dziekanię katedralną krakowską. Dbał również o własne sprawy; ponieważ kancelaria Urbana VI nie wydała dokumentu dla S-a w związku z jego nominacją na kapelana papieskiego, zabiegał on o taki dokument u papieża Bonifacego IX, który 9 XI 1389 potwierdził decyzję swego poprzednika. Tego dnia S. otrzymał także ponowną prowizję na kanonię w kapit. wrocławskiej, której nie udało mu się objąć od r. 1386; pomimo zabiegów o nią w Stolicy Apostolskiej, jeszcze w r. 1391 kanonii tej nie osiągnął. Zrezygnował również w r. 1389 ze starań o kustodię wrocławską. Na mocy decyzji papieskiej z 6 XII t.r. otrzymał prawa do prepozytury krakowskiej po zmarłym kardynale tytułu św. Eustachego Franciszku Rienzo. Konkurentem S-a do tej bardzo bogatej prebendy (120 grzywien srebra rocznego dochodu) okazał się licencjat prawa kanonicznego Abraham z Nowego Dworu. Rozstrzygnięcie sporu polecił papież audytorowi Roty Rzymskiej Henrykowi Goderbanowi, a po jego śmierci audytorowi Antoniemu z Ponte, który po 8 IV 1391 podjął sprawę, ale nie wydał wyroku. Z kolei spór został przekazany w ręce audytora Brandy Castiglione, który przyznał prepozyturę krakowską Abrahamowi, a S-owi nakazał wieczyste milczenie. S. nie dał jednak za wygraną i odwołał się do Bonifacego IX, który rozpatrzenie apelacji powierzył audytorowi Janowi de Dulmen. Proces komplikował się i toczył po kolei przed kilkoma audytorami Roty Rzymskiej. Jeden z nich po kolejnej apelacji S-a wydał wyrok dla niego korzystny, co spowodowało apelację ze strony Abrahama z Nowego Dworu. Dn. 15 VII 1393 papież polecił ponowne rozpatrzenie sporu bp. Gubbio Bertrandowi, przebywającemu wówczas w Kurii Rzymskiej. Dalszy przebieg procesu nie jest znany, wyrok ostateczny musiał jednak być korzystny dla Abrahama z Nowego Dworu, który przed 20 III 1395 objął prepozyturę krakowską. S. przebywał w Rzymie przez cały okres tego sporu i w tym czasie wystarał się również o prowizje na kanonie w kapit. katedralnych w Gnieźnie (1389) i Ołomuńcu (1391); pierwszą z nich trzymał do końca r. 1402, do swej rezygnacji na rzecz Piotra, syna Stanisława, drugiej nie zrealizował.
Nie wiadomo, czy S. wrócił na krótko do Krakowa i czy uczestniczył w elekcji następcy bp. Radlicy, Siecieja z Chmielnika, a po jego rezygnacji w wyborze 9 II 1392 Piotra Wysza. Nie ulega natomiast wątpliwości, że brał udział w staraniach w Kurii Rzymskiej o zatwierdzenie Wysza na biskupstwie krakowskim oraz odsunięcie papieskiego nominata Maffiolusa Lampugnaniego; w tej sprawie, jako prokurator Wysza, współdziałał z głównym posłem Jadwigi i Władysława Jagiełły w Rzymie, Wojciechem Jastrzębcem. Po uzyskaniu 4 XII 1392 bulli prowizyjnej na biskupstwo krakowskie dla Wysza, złożył 19 XII t.r. w jego imieniu w Kamerze Apostolskiej obligacje na 3 tys. fl. w złocie z tytułu serwicjów wspólnych oraz zobowiązania z tytułu serwicjów małych. Dn. 19 III 1393 bp Wysz zobowiązał się przez S-a do wypłacenia Kamerze i kolegium kardynalskiemu dalszych 3 tys. fl. w złocie z tytułu serwicjów wspólnych oraz serwicjów małych za Lampugnaniego, ponieważ w jednym roku biskupstwo krakowskie było obsadzane dwukrotnie.
S. wrócił do Polski prawdopodobnie pod koniec r. 1395 i od tego czasu działał głównie w środowisku krakowskim. W nieznanym bliżej czasie otrzymał od kapituły wieś prestymonialną Raciborowice. Ponieważ dochodziło do sporów granicznych z dziedzicami Zesławic, starał się doprowadzić do rozgraniczenia obu wsi; król powierzył rozstrzygnięcie sporów woj. i star. krakowskiemu Spytkowi z Melsztyna, wówczas zastępcy podkomorzego krakowskiego, który wydelegował do rozgraniczenia komornika Paszka, a następnie potwierdził przebieg granicy dokumentem z 14 IX 1396. W r. 1397 udał się S. na Ruś Halicką, prawdopodobnie do Przemyśla, na zaproszenie tamtejszego bp. Macieja, byłego kanclerza królowej Jadwigi. Dn. 24 VI t.r. świadkował na dokumencie fundacyjnym kościoła paraf. w Pantalowicach koło Przeworska, wystawionym przez dziedziców wsi, Febroniusza i jego syna Spytka.
S. wspierał fundację Uniw. Krak. i był na inauguracji jego działalności w lipcu 1400, bowiem został umieszczony w uniwersyteckiej metryce w grupie dwunastu «honorowo immatrykulowanych» prałatów i kanoników na drugim miejscu po prepozycie św. Floriana Mikołaju ze Skroniowa, a przed scholastykiem krakowskim Ottonem z Tochołowa i kanonikiem krakowskim Janem Szafrańcem. Prawdopodobnie przekazał pewną sumę pieniędzy na wszechnicę, mógł też popierać sprawy uniwersytetu w Kurii Rzymskiej. Był obecny jako świadek przy fundacji altarii św. Marii Egipcjanki i św. Aleksego w katedrze na Wawelu oraz związanej z nią kolegiatury gramatyki na Wydz. Sztuk Uniw. Krak., dokonanej 24 VII 1406 przez prebendarza kościoła św. Wojciecha w Krakowie i kanonika sandomierskiego Tomasza Nowkę. Z nominacji bp. Wysza został na początku r. 1400 surogatem oficjała krakowskiego doktora dekretów Mikołaja z Gorzkowa. Dn. 5 II t.r. doprowadził do zawarcia ugody między Parkoszem z Żurawicy i jego synami a plebanem w Obrazowie Jakubem Dajdakiem w sprawie dziesięcin, jednak oficjała zastępował tylko do poł. kwietnia. Jako sędzia polubowny razem z oficjałem Mikołajem z Gorzkowa, kanonikiem krakowskim Niemierzą z Krzelowa, podsędkiem krakowskim Dobiesławem z Koszyc i Stanisławem z Bobowej wydał w Krakowie 6 V 1402 wyrok w sporze między klasztorem tynieckim a sołtysem w Radziszowie i Brunaczowie, Świętopełkiem. T.r. jako sędzia delegowany (iudex commissarius) przez bp. Wysza wydał wyrok w sporze o dziesięcinę snopową od trzech kmieci ze wsi Muniaczkowice, należącą do Tomasza Nowki, a nieprawnie zagarniętą przez dziedzica tej wsi Dziwisza. W związku z apelacją Dziwisza doszło do sądu polubownego, na którego sędziów biskup wyznaczył: S-a, Mikołaja z Gorzkowa i doktora dekretów Stanisława ze Skarbimierza; wyrokiem z 28 X przysądzili oni w całości dziesięciny Nowce. Formularz dokumentów biskupa poświadcza, że S. kilkakrotnie był delegowany przez niego do rozpatrzenia sporów dziesięcinnych między szlachtą a duchowieństwem w diec. krakowskiej.
Od powrotu z Rzymu S. regularnie uczestniczył w posiedzeniach generalnych kapit. katedralnej na Wawelu, co poświadczają formuły testacyjne w dokumentach wystawianych przez bp. Wysza. W Gnieźnie, gdzie posiadał kanonię, pojawiał się zapewne sporadycznie. Został wezwany do udziału w elekcji kapitulnej następcy zmarłego arcybp. Dobrogosta z Nowego Dworu, która miała odbyć się 27 X 1401; nie wiadomo jednak, czy był wtedy w Gnieźnie, bowiem jeszcze 30 IX t.r. przebywał w Krakowie na posiedzeniu generalnym kapituły. W r. 1405 dokonał S. zapisu znacznej sumy pieniędzy na rzecz klasztoru dominikanów krakowskich, o czym świadczy nota w „Nekrografii” Wawrzyńca Litwińca z r. 1615 oraz nota w „Catalogus obligationum” Arnulfa Prężyny z r. 1652, którą zaczerpnięto z dawnego nekrologu dominikańskiego; w zamian dominikanie mieli w określone dni odprawiać mszę przy ołtarzu św. św. Piotra i Pawła, a na aniwersarz mszę ze śpiewanymi wigiliami. Z „Nekrografii” Litwińca wynika, że S. zmarł 18 XII, gdyż w tym dniu dominikanie odprawiali aniwersarz, najpewniej w r. 1410, kiedy to 1 X t.r. ostatni raz wystąpił w źródłach jako świadek na dokumencie erekcji kaplicy p. wezw. Świętego Krzyża na przedmieściu m. Koziegłowy, wystawionym w Krakowie przez bp. Wysza.
Łętowski, Katalog bpów krak., III 455; Radzimiński, Prałaci i Kanonicy, I 58–9; – Knapek E., Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI w., (mszp. pracy doktorskiej z r. 2006 w Inst. Hist. UJ, s. 78–9, 85); Kurtyka J., Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kr. 1997; Ożóg K., Maffiolus Lampugniani nominat na biskupstwo krakowskie, biskup płocki. Meandry kariery kurialisty rzymskiego w okresie schizmy zachodniej, „Roczniki Human.” T. 48: 2000 z. 2 s. 357–8; tenże, Spór o biskupstwo krakowskie w roku 1392 na tle stosunków Polski z papiestwem u schyłku XIV w., „Kwart. Hist.” R. 104: 1997 nr 1 s. 12–13, 16–17; tenże, Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384–1434), Kr. 2004; Schindler G., Das Breslauer Domkapitel von 1341–1417. Untersuchungen über seine Verfassungsgeschichte und persönliche Zusammensetzung, Breslau 1938 s. 16, 36, 142, 356–7; Seńko W., Piotr Wysz z Radolina i jego dzieło „Speculum aureum”, W. 1996 s. 180–2 (nr 9, Formularz Wysza), s. 298; Zdanek M., Kultura intelektualna dominikanów krakowskich w średniowieczu, (mszp. pracy doktorskiej z r. 2003 w Inst. Hist. UJ, s. 243, 248); tenże, Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, W. 2005; – Bull. Pol., II–III; Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum qui in Bibliotheca Iagellonica Cracoviae asservantur, Ed. S. Włodek, G. Zathey, M. Zwiercan, Wratislaviae 1980 s. 134, 431; Cod. Univ. Crac., I; Elementa ad fontium editiones, I; Formulae ad ius canonicum spectantes, ex actis Petri Wysz, episcopi Cracoviensis (1392–1412), maxima parte depromptae, Ed. B. Ulanowski, Arch. Kom. Hist., Kr. 1889 V 279 (nr 10), 289–90 (nr 29); Kod. katedry krak., II; Kod. tyniecki; Kod. Wpol., VII; Metryka Uniw. Krak., s. 17 [P63]; Mon. Pol. Hist. (S. Nowa), V; Mon. Pol. Vat., VIII nr 2, 3, 84, 205; Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustrantia, T. 5: Acta Urbani VI et Bonifatii IX, Ed. C. Krofta, Pragae 1903–5; Zbiór dok. katedry i diec. krak., I nr 121, 124, 129, 132, 143, 144, 151, 158, 160, 162, 174, 185; Zbiór dok. mpol., IV nr 1130; Zeissberg H., Kleinere Geschichtsquellen Polens im Mittelalter, „Archiv für Österreichische Geschichtsquellen” Bd. 55: 1877 s. 162; – Arch. Pol. Prow. Dominikanów w Kr.: rkp. Pp 78 k. 89, rkp. 3 k. 450v, rkp. Kr 8 k. 26.
Krzysztof Ożóg